Uznanie za niegodego dziedziczenia

Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia to instytucja prawa spadkowego, która ma na celu ochronę porządku prawnego i interesów pozostałych spadkobierców. Z powództwem w tej sprawie może wystąpić każda osoba mająca w tym interes prawny, najczęściej inny spadkobierca lub uprawniony do zachowku. Żądanie uznania za niegodnego dotyczy sytuacji, w których spadkobierca dopuścił się poważnych nadużyć względem spadkodawcy lub jego ostatniej woli.

Ważne jest, że nie każda naganna postawa uprawnia do wyłączenia z dziedziczenia – kodeks cywilny wyraźnie wskazuje ograniczony katalog przyczyn, takich jak: umyślne popełnienie ciężkiego przestępstwa wobec spadkodawcy, podstępne lub groźbą wywieranie wpływu na treść testamentu, czy też jego ukrycie, zniszczenie lub sfałszowanie. Powództwo o uznanie za niegodnego należy wytoczyć w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym osoba uprawniona dowiedziała się o przyczynie niegodności, jednak nie później niż w ciągu trzech lat od otwarcia spadku.

W przypadku uwzględnienia powództwa sąd stwierdza, że spadkobierca jest niegodny, co oznacza, że traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Pociąga to za sobą konieczność korekty wcześniejszych ustaleń dotyczących dziedziczenia – może prowadzić do uchylenia prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, a nawet wznowienia postępowania działowego, jeżeli zostało już przeprowadzone.